Wat met medicatie op kamp?

Wat doe je als één van je deelnemers ziek wordt?

Hoe hard je het ook probeert te voorkomen, af en toe worden deelnemers ziek tijdens het kamp of de activiteit. Mag je dan medicatie toedienen? Moet je dadelijk naar de dokter bij ziektesymptomen?
Medicatie toedienen, mag je niet op eigen initiatief. Maar je kan wel medicatie toedienen onder bepaalde voorwaarden. Hieronder gaan we in op wat je dan wel of niet kan ondernemen.

Medicatie geven ... mag NIET zomaar

Medicatie toedienen, mag niet zomaar. Dit is in principe enkel toegelaten aan bevoegde beroepsbeoefenaars (zoals artsen, verpleegkundigen, …), zoals omschreven in artikel 124, 1°, gecoördineerde wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen van 10 mei 2015.

Het is met andere woorden wettelijk bepaald dat enkel artsen en andere medische beroepen een juiste diagnose kunnen stellen en kunnen bepalen welke medicatie en dosis een persoon nodig heeft. Alle andere personen die op eigen initiatief geneesmiddelen geven, zijn in principe strafbaar.

De wet stelt bovendien dat je aansprakelijk gesteld kan worden als je op gewoonlijke wijze medicatie toedient en hier niet de juiste opleiding voor volgde, zelfs met schriftelijke toestemming en instructies. Op gewoonlijke wijze medicatie toedienen, betekent dat je dit herhaaldelijk, op regelmatige basis doet. Denk bijvoorbeeld aan opvoeders die in het kader van hun beroep meermaals medicatie toedienen.

Mogen we dan geen medicatie geven?

Je mag geen medicatie geven op eigen initiatief. Komt een kind of minderjarige bij jou klagen over bv. hoofdpijn, dan mag jij niet zomaar medicatie toedienen.

Als een kind echter bv. omwille van een gekende medische aandoening medicatie moet toegediend krijgen, dan kan een ouder of voogd hier toestemming voor geven.

Kies bij voorkeur voor 1 verantwoordelijke (meerderjarige) begeleider om de medicatie toe te dienen en vraag de ouders hun toestemming te geven bij voorkeur via de medische fiche (link naar stukje medische) waarop minimaal volgende zaken zijn opgenomen:

naam van het kind
naam van het geneesmiddel
dosering
manier van toedienen
de einddatum of duur van de behandeling

Wat als een deelnemer ziek wordt op kamp?

Als een kind/jongere ziek is, maar geen specifieke toestemming heeft voor het nemen van bepaalde medicatie, dien je dus niets toe. Probeer dan in eerste instantie vooral om extra rust in te bouwen, zorg dat de deelnemer voldoende eet en drinkt, enz. Hou wel zeker de evolutie in het oog.

Als het kind/jongere vervolgens klachten of pijn blijft ondervinden, dan ga je met deze persoon naar een huisarts. Je kan eerst de ouders of voogd contacteren en melden dat jullie naar de huisarts gaan. Ouders kunnen dan nog beslissen of ze hun kind graag ophalen en zelf de huisarts bezoeken of dit aan jullie overlaten.

Zorg ervoor dat je na het bezoek bij de huisarts goed communiceert met de ouders of voogd. Als blijkt dat medicatie wel noodzakelijk is, dan vraag je ook expliciete toestemming van de huisarts en geef dit ook zeker door aan de ouders, die alsnog kunnen weigeren.

Mag een kind/jongere zelf hun medicatie bijhouden?

We adviseren om medicatie zoveel mogelijk centraal te verzamelen. Als één persoon verantwoordelijk is voor de toediening ervan, is men zeker dat de medicatie effectief werd gegeven.
Enkel bij expliciete verklaring van de ouders kan een minderjarig kind zelf hun medicatie bijhouden, ook dan kan het goed zijn dat de verantwoordelijke dit even controleert of navraagt bij de deelnemer.

Wat met medische handelingen?

Soms hebben deelnemers extra medische zorgen die vragen om medische handelingen zoals het plaatsen van spuitjes, het verzorgen van wonde, toedienen van sondevoeding, enz. Dit komt enerzijds voor bij deelnemers met bijzondere zorgen, maar evengoed zijn er deelnemers met bv. diabetes of die voor een kamp ten val kwamen en daarbij een grote wonde en/of hechtingen kregen die extra verzorging vragen.

Je mag als begeleiding geen medische handelingen uitvoeren zoals hierboven omschreven. Je kan aansprakelijk worden gesteld als er iets mis gaat dus vermijd deze situaties en maak goede afspraken met ouders of voogden over extra zorghulp op kamp.

Er zijn een aantal opties:

Wie voert de handelingen uit?

Dokter of verpleegkundige (in opleiding) op aanbod

Heb je een dokter of verpleegkundige in de begeleidersploeg of kookploeg/ondersteuningsploeg? Dan kan deze persoon de handeling uitvoeren.

Heb je in de begeleidersploeg, kookploeg of ondersteuningsploeg een arts of verpleegkundige in opleiding? Dan kan deze een attest vragen via diens onderwijsinstelling. Met dit attest kunnen ze een beperkt aantal zorgkundige of verpleegkundige handelingen uitoefenen. Opgelet de taken die men kan uitvoeren zijn afhankelijk van de studie die men volgt en de fase van de opleiding.

Thuisverpleging op je aanbod

Mantelzorgattest

Dit is een uitzondering op de wet: mantelzorgers mogen ook zonder medische scholing bepaalde verpleegkundige handelingen uitvoeren bij chronisch zieke mensen.

Dit kan handig zijn voor leden met een broer of zus die ook aanwezig is op het aanbod en zo een attest hebben. Of voor iemand anders uit de directe (privé)omgeving van de deelnemer.

Let op: Ondanks een mantelzorgattest ben je nog steeds aansprakelijk. Moest er toch iets mislopen, ben jij verantwoordelijk. Daarnaast is het ook een hele verantwoordelijkheid. Denk goed na voordat je een mantelzorgattest aanvraagt bij een arts.

Enkele uitzonderingen

Hoewel medische handelingen dus enkel door ‘bevoegde personen’ kunnen worden uitgevoerd zijn er hierop ook enkele uitzonderingen:

Een diabetespatiënt mag zich uiteraard zelf (insuline) inspuiten. Dat wordt die persoon aangeleerd.
Een uitzondering voor inspuiting bij een noodgeval: diabetespatiënten hebben soms een spuit met suikeroplossing bij zich (glucagonkit) en patiënten die een allergie hebben (bijvoorbeeld patiënten die hyperallergisch zijn voor insectensteken) bewaren vaak een ‘noodspuit’ met een antiallergisch product bij zich. Die inspuitingen mogen worden toegediend door eender wie, als een noodsituatie dit vereist.

Dit zijn de belangrijkste handvaten rond medicatie op kamp. Hieronder lijsten we nog enkele veelgestelde vragen op.

Veelgestelde vragen rond medicatie op kamp of activiteiten

Wat als ouders wel toestemming geven, maar geen doktersadvies hebben?

Medicatie op doktersvoorschrift kan niet verkregen worden zonder consultatie bij een arts. Het is dus vanzelfsprekend dat vóór het gebruik van medicatie op voorschrift, steeds consultatie bij een arts noodzakelijk is. Het kan dat de ouders dit voor het kamp of de activiteit hebben gedaan. Dan laat je hen best een verklaring ondertekenen waarop de naam van de medicatie die op kamp toegediend moet worden, alsook de dosis en frequentie staat. Ze moeten ook de medicatie zelf meegeven.

Als ouders medicatie meegeven op kamp die vrij verkrijgbaar is (bijvoorbeeld vitamines en dergelijke), dienen ze eveneens een verklaring schrijven waarin ze aangeven welke middelen moeten toegediend worden, wanneer en in welke dosis.

Mag de begeleiding zalfjes smeren?

Wat met tieners die zelf medicatie bij hebben?

Minderjarige deelnemers vallen onder de verantwoordelijkheid van hun ouders. Dat betekent dat de ouders een schriftelijke verklaring moeten bezorgen wanneer ze medicatie meegeven met hun kind.

Ouders kunnen tevens verklaren dat hun kind de meegegeven medicatie zelf mag bijhouden. Vele kinderen, vooral als het gaat om een chronische aandoening of om medicatie die langdurig gegeven moet worden, gaan hier erg zelfstandig mee om. Het is voor hen vaak ook veiliger te weten dat ze hun medicatie bij zich kunnen hebben (bijvoorbeeld een puffer bij astmapatiënten).

Het is wel aan de ouders om, expliciet te verklaren dat hun kind de medicatie zelf mag bijhouden. Als deze verklaring er niet is, adviseren we om de medicatie centraal te verzamelen en bij te houden.

Is er een verschil tussen minder- en meerderjarige begeleiding?

Ja, er is een verschil.

Meerderjarige begeleiders mogen altijd zelf vragen naar een voor hen gekend geneesmiddel. Je kan daar als medebegeleider positief of negatief op antwoorden, waarna de begeleider de medicatie zelf al dan niet kan innemen. Dat doet die op eigen verantwoordelijkheid. Op eigen initiatief medicatie toedienen aan een zieke medebegeleider kan en mag uiteraard niet.

Voor minderjarige begeleiding geldt deze regel niet. Bij hen is toestemming van een ouder of voogd noodzakelijk.

Wat als een kind weigert om medicijnen in te nemen?

Als kinderen tijdens het aanbod medicatie moeten innemen, kan dat enkel als volgt gebeuren:

Ofwel nemen kinderen de medicatie ook thuis en moeten ze die tijdens het kamp gewoon verder nemen, bijvoorbeeld Rilatine®, een antibioticakuur, enz. In dat geval mag je relatief weinig problemen verwachten: kinderen zijn dit al min of meer gewoon.
Het kan ook zijn dat medicatie moet worden toegediend tijdens het aanbod nadat het kind daar ziek werd. In dat geval gebeurt dat steeds op voorschrift en na instructies van een arts. Motiveer het kind, en leg uit waarom het belangrijk is dat bepaalde medicatie wordt genomen. Leg de voordelen uit. Laat het kind hun medicatie op een zo comfortabel mogelijke manier nemen: op een rustige plaats, zonder aanwezigheid van de andere deelnemers, enz.

Let op!
Licht zeker de ouders van het kind in dat het tijdens het aanbod ziek wordt en dat - in voorkomend geval - op voorschrift van de opgeroepen arts bepaalde medicatie moet innemen.