Over het project
Over het project Maak tijd vrij
Met het Project 'Maak Tijd Vrij' wil De Ambrassade aantonen dat vrije tijd voor jongeren die door omstandigheden in een voorziening voor bijzondere jeugdzorg verblijven zeer waardevol is. Daarom gingen we tussen augustus 2018 en november 2019 actief op zoek naar mogelijkheden voor duurzame bruggen tussen jeugdwerk en jeugdhulp. We gingen aan de slag in 10 steden en gemeentes, we organiseerden vormingen, een masterclass, we gingen op studiereis naar Nederland en we ontwikkelden ondersteunend materiaal.
Onderzoek
Plaatsing, langdurige opvang of leven in een voorziening heeft een ingrijpende impact op het leven van een jongere. Kinderen en jongeren komen (nood)gedwongen in residentiële voorzieningen terecht om hen te beschermen tijdens hun ontwikkeling, maar worden daardoor gehinderd in een ‘normaal’ leven. Zo blijkt uit het onderzoek Vrije tijd van jongeren in residentiële voorzieningen, persoonlijke ruimte of hulpverleningsruimte? (2016).
Net deze jongeren kunnen gebaat zijn bij een leuke, passende en uitdagende vrijetijdsbesteding. Meer nog, ze hebben er recht op! Van plezier en ontspanning, over het ontdekken en ontwikkelen van talenten en competenties naar het oefenen van sociale vaardigheden, groeien in vriendschappen of uitbouwen van een sociaal netwerk. Maar hun deelname aan jeugdwerk en ruimere vrijetijdsactiviteiten is beperkt. Er is zelden een structurele samenwerking met (jeugdwerk) organisaties.
Naar aanleiding van dit onderzoek lanceerden het departement Cultuur, Jeugd en Media en het Agentschap Jongerenwelzijn de mogelijkheid om in te tekenen op een proefproject om jeugdwerk- en vrijetijdsparticipatie van jongeren in voorzieningen te promoten via de lokale jeugddiensten.
De Ambrassade tekende hierop in, met een project waarmee we aan de slag willen met de aanbevelingen uit het onderzoek, voor het jeugdwerk:
Met de centrale plaats die contextbegeleiding inneemt in de jeugdzorg, wordt ook de vrijetijdscontext van de jongere een interessante partner of actor die van betekenis kan zijn. Het jeugdwerk in het algemeen dient dan wel meer openheid aan de dag te leggen naar jongeren in voorzieningen, ook als dit maar een tijdelijke aansluiting zou betekenen en er geen regionale binding is
Lokale jeugdambtenaren kunnen hiertoe een proactieve houding aannemen door systematisch contact op te nemen en informatie te bezorgen aan de voorzieningen in de regio. Informatie over het jeugdwerk moet ook rechtstreeks bij de jongeren terechtkomen (bv. lokale jeugdwerkinitiatieven stellen zich voor in de voorziening). Lokale samenwerking (bv. samen een aanbod ontwikkelen) en integratie van de jongere in het lokale aanbod kan worden gestimuleerd. De werkingen met kansarme jongeren (WMKJ's) kunnen een intermediaire rol spelen en jongeren op een laagdrempelige manier kennis laten maken met diverse activiteiten.
Voor de wat oudere tieners lijkt het jeugdhuis als laagdrempelige jeugdwerkvorm aangewezen om in een licht georganiseerde vorm te experimenteren met vrije tijd. Belangrijk is dat het jeugdwerk haar ongedwongen karakter benadrukt, het is niet aan het jeugdwerk om de jongeren te problematiseren.
Vanuit de stabiliteit die een voorziening biedt, kan het jeugdwerk voor die jongeren plek en ruimte zijn waar ze vrij van zorg kunnen spelen, spreken en in contact gaan en waar de niet-geproblematiseerde identiteit van de jongere maximaal tot zijn recht komt.
Er bestaan wel al wat praktijken waar succesvol de link wordt gelegd tussen jongeren uit voorzieningen en lokaal jeugdwerk, maar dit gebeurt volgens het onderzoek nog veel te weinig. We gingen actief onderzoeken hoe dit ‘meer en beter’ kan gebeuren.
Recht op vrije tijd
Net deze jongeren hebben nood aan een leuke, passende en uitdagende vrijetijdsbesteding. Meer nog, ze hebben er recht op! Vrije tijd voor een jongere zorgt niet alleen voor plezier en ontspanning, maar je ontdekt en ontwikkeld er talenten en competenties, je oefent sociale vaardigheden, bouwt een sociaal netwerk uit en maakt vriendschappen.
Samenwerken
Hoewel kinderen en jongeren hier nood aan hebben, blijft de deelname voor kinderen en jongeren in een voorziening aan jeugdwerk en ruimere vrijetijdsactiviteiten beperkt. Er zijn zelden een structurele samenwerkingen met vrijetijds- en jeugdwerkorganisaties. Net naar die samenwerkingen gingen wij op zoek met het project ‘Maak Tijd Vrij’.
Hoe hebben we dit gedaan?
In 10 steden en gemeenten brachten we mensen samen rond verschillende mogelijkheden om de brug te slaan tussen jongeren uit voorzieningen en het jeugdwerk of andere vrije tijdsactiviteiten. We vertrokken vanuit de lokale realiteit en bestaande samenwerkingsverbanden. Samen met lokale actoren wordt onderzocht met welke actie we de meeste impact kunnen creëren, gezien de context. We experimenteerden daarbij telkens met de rollen die de jeugdambtenaar, de voorziening en haar begeleiders, (lokaal) jeugdwerk en jongeren zelf daarin kunnen opnemen.
We bouwden expertise op en destilleerden succesfactoren en valkuilen. We werkten toe naar stappenplannen met tips en tricks voor de verschillende actoren. Als een experiment een goed antwoord vindt op één van de uitdagingen dan kan deze op termijn opgeschaald worden naar andere voorzieningen, steden en gemeenten.
Het eindresultaat van dit project werd een inspiratiedag en bijbehorend ondersteunend materiaal aan de hand van persoonlijke verhalen voor lokale actoren die een samenwerking willen opzetten tussen voorzieningen en jeugdwerkorganisaties. Daarnaast probeerden we het “recht op vrije tijd” zoveel mogelijk op de agenda te zetten.
De Ambrassade bood:
methodische en inhoudelijke ondersteuning en opvolging;
de mogelijkheid om uit te wisselen met andere lokale actoren over wat al dan niet werkt in de eigen stad of gemeente;
vergemakkelijking van de samenwerking over de sectoren heen;
zichtbaarheid voor goeie praktijken en de mogelijkheid om andere steden en gemeentes ermee te inspireren;
de kans om samen (en op lange termijn) expertise op te bouwen. We werken o.a. toe naar stappenplannen met tips en tricks, een inspiratie dag, etc.;
ondersteuning om het “recht op vrije tijd” zoveel mogelijk op de agenda te zetten.
Maak tijd vrij?
De titel van het project 'Maak Tijd Vrij' heeft twee betekenissen:
We gaan voor ‘echte vrije tijd’. Dus geen verplichte deelname aan activiteiten of kampen, maar wel de eigen gemotiveerde en goed geïnformeerde keuze uit het rijke aanbod aan jeugdwerk.
Maak tijd voor dit thema. Letterlijk. We vragen aan schepenen, jeugdambtenaren, jeugdwerkers, jeugdwelzijnswerkers, begeleiders in voorzieningen en hun directeurs om tijd vrij te maken voor het thema.
Oproep door Jordi Haest
Jordi heeft ervaring met jeugdhulp en is educatief medewerker bij Lejo. Bekijk de strip die gebaseerd is op zijn leven. Hij zette de belangrijkste boodschappen van het project Maak Tijd Vrij kracht bij met verhalen vanuit zijn eigen ervaring.
Jordi van Lejo vzw: "Als jeugdwerker ben je er voor de jongeren zelf en niet om je werk makkelijker te maken. Doe die extra moeite, je maakt echt het verschil voor de jongere"