Het akkoord uitgelegd

Je kan het volledige akkoord onderaan deze webpagina downloaden.

Waarom dit akkoord?

In het jeugdwerk hechten we veel belang aan veiligheid, vertrouwen en respect. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk is dat niet altijd zo eenvoudig. Wat als een kind of een jongere iets ernstig vertelt in vertrouwen? Wat als je grensoverschrijdend gedrag ziet tussen deelnemers? Wat als je teamgenoot iets doet waar je vragen bij hebt?

Daarom is er een akkoord over integer en deontologisch handelen. Dit is samen met verschillende spelers van het jeugdwerk opgesteld. Dat akkoord is geen wetboek of lijst met regeltjes, maar een kader dat je ondersteunt. Het helpt je om:

• Situaties beter in te schatten

• De juiste keuzes te maken

• En vooral: je niet alleen te voelen.

Het kan je ook helpen om antwoorden te vinden in bepaalde situaties. Denk maar aan: een jongere vertelt iets in vertrouwen, je merkt pestgedrag op of je twijfelt of iets wel oké is. Het akkoord kan je helpen een antwoord te vinden op:

• Wat mag ik doen?

• Wat wordt er van mij verwacht?

• Waar kan ik terecht als ik twijfels heb?

Kortom het akkoord is er zodat jij als jeugdwerker verantwoord, veilig en met vertrouwen je rol kan opnemen.

Wat betekenen die termen nu concreet?

Het akkoord integer en deontologisch handelen is een hele mond vol, maar wat bedoelen we nu concreet als we het over 'integer' en 'deontologisch' handelen hebben?

Wat is integriteit?

Integer handelen betekent: eerlijk, respectvol en verantwoordelijk omgaan met anderen, met jezelf en met je omgeving.

Als jeugdwerker betekent dat dat je:

• Grenzen respecteert van kinderen en jongeren.

• Open en transparant communiceert.

• Discreet omgaat met wat kinderen en jongeren je vertellen.

• Zorg draagt voor de vertrouwensrelatie die je opbouwt.

Wat is deontologie?

Deontologie gaat dan weer over ethiek: wat vinden we ‘juist’ gedrag? Wat zijn de waarden en normen die we belangrijk vinden in ons werk?

Als jeugdwerker betekent dat dat je:

• Discreet omgaat met wat kinderen en jongeren je vertellen

• Alert bent voor onveilig gedrag

• Hulp vraagt als je twijfelt

In het jeugdwerk hebben we afspraken die vertrekken vanuit de rechten van het kind en het belang van het kind en de jongere. Het akkoord vertaalt die op een manier die past binnen het jeugdwerk: zonder belerend te zijn, maar wél met duidelijke grenzen. Je bent geen hulpverlener, maar je bent wél iemand die kinderen en jongeren serieus neemt. En dat betekent ook: zorg dragen voor henzelf, hun verhalen én hun grenzen

Wat maakt jou als jeugdwerker zo bijzonder?

Of je nu 16 bent en voor het eerst als animator meedraait op speelplein, of je al enkele jaren hoofdanimator of instructeur bent, je bent jeugdwerker. Jeugdwerk draait rond leren door te doen, rond fouten mogen maken en groeien in een veilige omgeving. Dat geldt voor kinderen en jongeren, maar ook voor jou als jeugdwerker.

Als jeugdwerker:

• werk je met mensen in belangrijke/kwetsbare fase van hun leven (kinderen, pubers, jongeren)

• bouw je vaak een vertrouwensband op met hen

• krijg je soms verhalen te horen die niemand anders weet

Jeugdwerk is geen professionele hulpverlening, maar het is wél een plek waar vertrouwen groeit. En daarom is het belangrijk dat jij weet:

• Wat je rol is

• Wat je grenzen zijn

• Wie jou ondersteunt

Je bent misschien nog volop aan het ontdekken hoe je met een groep omgaat, hoe je grenzen stelt, of hoe je reageert op een lastige situatie. Dat is helemaal oké.

Wat telt is:

1. Dat je luistert en respect toont.

2. Dat je vragen durft stellen.

3. Dat je mee zorgt voor een veilige sfeer.

En dat je weet: je hoeft dit niet alleen te doen.

Wat kan jou helpen in de praktijk?

De API – jouw aanspreekpunt integriteit

Elke jeugdwerkorganisatie die erkend is, moet een API hebben. Dat is iemand bij wie je terecht kan als je twijfelt, een situatie wil bespreken of niet goed weet wat je moet doen. Die persoon is jouw hulplijn bij vragen over integriteit of als je iets meemaakt dat je niet goed weet te plaatsen.

Bijvoorbeeld:

• Een jongere vertelt je iets over geweld thuis.

• Er is een incident met grensoverschrijdend gedrag tussen deelnemers.

• Je twijfelt of iets oké is binnen je groep of werking.

Praat met de API. Die luistert, denkt mee en weet wat de volgende stappen zijn.

Tip: Weet wie de API is in jouw werking, en hoe je die kan bereiken. Je kan dit vinden op de site van elke erkende jeugdwerkorganisatie.

Discretieplicht – omgaan met vertrouwelijke info

Als jeugdwerker bouw je vaak een vertrouwensband op met kinderen en jongeren. Ze vertellen je dingen die ze misschien nog aan niemand verteld hebben. Je hebt discretieplicht: wat in vertrouwen gezegd wordt, hou je privé.

Maar dat betekent niet dat je altijd moet zwijgen. Er zijn uitzonderingen:

• Als de jongere in gevaar is. (bijv. mishandeling, grensoverschrijdend gedrag…)

• Als er andere kinderen/jongeren gevaar lopen.

• Als jij er zelf niet goed van slaapt en ermee blijft zitten.

Wat doe je dan? Je beslist dit nooit alleen:

• Je praat erover met de API

• Je bespreekt het binnen het team (enkel als dat echt nodig is)

• Je beslist samen hoe je hiermee omgaat.

Twijfel je? Stel jezelf dan deze vragen:

• Is het in het belang van het kind?

• Moet ik iets melden?

• Moet ik het nu al delen, of kan ik wachten en in gesprek blijven?

• Wie moet dit echt weten? (‘need to know’ vs. ‘nice to know’)

Vertrouwen doorbreken doe je nooit zomaar. Maar soms is het nodig om iemand te beschermen. Discretie betekent: zorgvuldig omgaan met info, niet alles voor jezelf houden.

Wees je bewust van je rol

Als jeugdwerker:

• Ben je geen psycholoog of politieagent.

•  Ben je ook geen ‘vriend’ in de traditionele zin.

Je bent een begeleider die werkt binnen een context met duidelijke grenzen.

Dat betekent dat je:

• Luistert zonder te oordelen

• Steunt zonder over te nemen

• Helpt zoeken naar gepaste hulp als dat nodig is

Weet daarnaast ook dat het oké is om te zeggen:

“Ik ben blij dat je dit met me deelt. Ik weet niet meteen hoe ik dit moet aanpakken, maar ik ga dit niet alleen laten. We zoeken hulp.”

Jij bent niet alleen

In het jeugdwerk werk je in team. Je hoeft niet alles te weten of kunnen. Wat wel belangrijk is:

• Maak afspraken in je groep over wat je doet bij moeilijke situaties

• Gebruik vormingen (zoals animator/hoofdanimator/instructeur) om te leren over integriteit

• Oefen met casussen of voorbeeldsituaties: dat helpt je nadenken voor het echt gebeurt

• Blijf praten: met je team, je API, je coördinator...

• En vooral: stel je kwetsbaar op. Je hoeft geen superheld te zijn. Het is oké om hulp te vragen

Digitale integriteit – ook online telt het

In het jeugdwerk gebeurt er ook veel online: foto's posten, stories delen, filmpjes van activiteiten… Supertof, maar niet zonder risico’s.

Denk daarom na voor je iets deelt:

1. Heb je toestemming van de jongeren?

2. Staat er gevoelige info op?

3. Is het respectvol naar de jongeren toe?

4. Kunnen ze hierdoor geschaad worden?

5. Hou je rekening met hun privacy?

 Wees bewust van:

• Privacyregels (GDPR)

• Grenzen van jongeren, ook online

• Wat je wel/niet deelt op sociale media

• Gebruik tools zoals Mediawijs als leidraad.

 Tips:

• Vraag altijd toestemming voor foto’s

• Post geen kwetsbare momenten of gevoelige uitspraken

• Gebruik sociale media met gezond verstand

Leren door te doen, ook voor jou

Fouten maken mag. Echt. Jeugdwerk is een leeromgeving – ook voor jou. Jeugdwerk is een plek waar kinderen leren door te proberen, fouten te maken, en daaruit te groeien. Dat geldt ook voor jou als jeugdwerker.

We verwachten niet dat je alles perfect weet. Wel dat je wil leren, durft vragen, dialoog durft aangaan en bewust met je verantwoordelijkheid omgaat. Als jij je inzet om het goede te doen – en je zoekt hulp als dat nodig is – dan ben je op de goede weg.

Fouten maken is menselijk. Wat telt is dat:

• Je fouten erkent.

• Je ervan leert en reflecteert: “Wat liep hier goed? Wat kan anders?”

• Je openstaat voor feedback.

• Je steun vraagt aan collega’s, de API, of een coördinator.

Enkele herkenbare voorbeelden

1. Een jongere vertelt je dat hij thuis geslagen wordt.
   ➝ Praat met de API. Samen bekijk je hoe je hiermee omgaat.

2. Je merkt dat er voortdurend wordt gelachen met een stille deelnemer.
   ➝ Benoem dit, maak duidelijke afspraken in je groep, zet in op groepsdynamiek.

3. Je wil foto’s posten van een leuke activiteit.
   ➝ Vraag eerst toestemming. Check of iedereen zich er goed bij voelt.

4. Een collega zegt iets dat volgens jou niet kan.
   ➝ Ga in dialoog. Of spreek erover met de API.

Wat kan je nu doen?

• Leer de API van je organisatie kennen

• Praat in je team over integriteit, voor er iets gebeurt en bespreek moeilijke situaties met je team

• Wees discreet, maar durf actie te nemen als dat nodig is. Weet dat discretie niet altijd zwijgen betekent

• Stel vragen, blijf leren. Maak fouten, maar leer eruit

• Zorg mee voor een veilige sfeer. Denk na voor je online iets deelt

• Zet kinderen en jongeren altijd centraal en zorg mee voor een veilige, warme sfeer

Waarom dit ertoe doet

Jeugdwerk maakt écht verschil. Jij maakt écht verschil. Maar dat verschil kan je alleen maken als er vertrouwen is. Vertrouwen van kinderen, jongeren, van je team, van de ouders en dat vertrouwen begint bij veiligheid, respect en zorg – voor anderen én voor jezelf.

Integer en deontologisch handelen is geen last – het is een manier van kijken, luisteren en reageren die jeugdwerk sterker maakt.

Meer weten?

Vraag bij je organisatie:

• Wie is de API?

• Kijk op de site van je organisatie

• Welke afspraken zijn er rond integriteit en moeilijke situaties? Hoe wordt integriteit besproken in vorming of evaluatie? Sommige organisaties hebben een uitgeschreven integriteitsbeleid op hun website of geven er vormingen rond.

• Wat te doen bij een incident? (Kijk of je organisatie een draaiboek heeft.)

Download het akkoord

In samenwerking met het jeugdwerk hebben we ook een korte versie van het akkoord uitgewerkt. Deze versie is bedoeld om te verspreiden naar alle eerstelijns jeugdwerkers: vrijwilligers én beroepskrachten. Je kan kiezen voor de versie waarop je je eigen organisatiegegevens kan toevoegen of voor de versie waar dat niet hoeft.