Dit was Generatie 2030

• Niet iedereen moet alles kennen en kunnen. Maar we kunnen elkaar ontlasten door te differentiëren en door geïntegreerd samen te werken. Daarbij speelt ieder hun rol maar slaan we wel de handen in elkaar.

• Het gaat vaak niet om welk het meest onder druk staat, maar eerder van wie staan de meeste rechten onder druk. En dan hebben we het over kinderen en jongeren in een kwetsbare situatie. Het is onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om net voor hen de extra mile te gaan.

• ‘hoe hoog is jouw BMI en jouw depressie?’ Nu moet JIJ op zoek naar jouw individuele medische oplossingen. Wat is de zin van individuele medische oplossingen voor collectieve fenomenen? We moeten het individualiseren van sociale problemen collectief tegengaan. - Johan Albrecht

• Samenwerken is geen vanzelfsprekendheid in de praktijk. Het gaat om vertrouwen, om afgestemd zijn op elkaar, op jouw werking durven aanpassen op basis van voor wie je het allemaal doet.

• “Schep helderheid in verwachtingen, geef duidelijk mee waarom mensen moeten deelnemen en wat hun mandaat is.” - Kim van Vlaams Instituut Gezond Leven

• “Je kan niet samenwerken als je elkaars werkwijze en meerwaarde niet begrijpt. - Flo van DBroei

• “Door participatief samen te werken kom je tot een gedragen en daadkrachtig eindproduct.” - Pauline van Departement Jeugd

• Sociaal emotioneel leren bepaalt heel hard jouw succesfactoren later op vlak van werk, relaties, gezondheid, ... Dus het inzetten op sociaal emotioneel leren is van groot belang.

• De vaardigheden voor sociaal emotioneel leren groeien doorheen de tijd en doorheen interactie. Je stopt nooit met ze te ontwikkelen.

• Vaak zien we focus op academische vaardigheden maar uit onderzoek blijkt dat niet-academische vaardigheden bepalender zijn op lange termijn voor het welzijn. Denk aan emotionele competenies, probleemoplossend vermogen, zelfbeheersing. Deze sociaal emotionele vaardigheden zorgen ervoor dat we creatief kunnen denken, innoveren, of aanpassen aan veranderende informatie.

• Laten we de toeleiding naar zinvolle vrije tijd zien als een supersterke preventieve benadering voor heel wat welzijnsproblemen.

• Preventie is niet ‘juiste gedrag’ opdringen en afdwingen, maar mensen laten kennismaken met hun toekomstige zelf. - Johan Albrecht

• De kwantiteit en kwaliteit van sociale interacties zijn heel belangrijk voor mentaal welzijn: ‘voel je jou veilig?’ ‘voel je jou gehoord?’ voel je jou verbonden? - Inez Germeys

• Het jeugdwerk heeft een belangrijke rol in het werken aan mentaal welzijn. Maar zeker niet de enige met een rol. Doorverwijzen hoeft niet steeds naar hulpverlening zijn. Je kan ook doorverwijzen naar een jeugdhuis zodat jongeren nieuwe connecties kunnen leggen. Denk ook aan kunst op verwijzing, beweging op verwijzing en de verenigingspil. Het wordt niet heel de tijd benoemd maar gewoon door jeugdwerk te voorzien doe je al aan preventie. - Hannah Libbrecht van Pimento

• Uiteraard heeft onderwijs zijn eigen opdracht. Een leerkracht is geen therapeut. En uiteraard hebben hulpverleners hun eigen opdracht. Maar zolang we blijven zeggen dat het echt wel om twee verschillende werelden gaat, gaan we geen stap vooruit. Dus is het belangrijk dat we gaan kijken waar we doorsnedes kunnen maken. En stop met de discussie of welbevinden wel een plek heeft op school, natuurlijk wel, laten we nu kijken hoe en wie welke verantwoordelijkheid hierin heeft.” - Bruno Vanobbergen

• Wat is er beschermend voor het mentaal welzijn van het kind? Ik ken maar één factor. Dat is een belangrijke derde. Die leerkracht of jeugdwerker is die belangrijke derde. Er kan thuis intrafamiliaal geweld zijn, armoede, een ouder met psychiatrische problematiek, … maar we zien dat als er een belangrijke derde is - vaak is dat een leerkracht of jeugdwerker die een band aangaat met het kind - dat dat enorm beschermend is. Die zegt “Als er iets is: ik ben er voor jou.” Dat maakt dat een jongere met iemand durft te spreken. Scholen en vrijetijdsorganisaties kunnen een belangrijke rol spelen in het versterken van het sociaal weefsel.  - Binu Singh

Het lopende onderzoek verkent welke artistieke vrijplaatsen er bestaan in Vlaanderen en Brussel, hoe jongeren die ervaren, hoe beleid hen kan ondersteunen en welke rol burgerschap hierin speelt.

Een artistieke vrijplaats is een ruimte waar jongeren kunnen experimenteren, creëren, zich tonen en samen een gemeenschap vormen, en dit buiten strikte institutionele controle.

Denk aan jeugdhuizen met een artistieke werking, ateliers, collectieven of repetitieruimtes.

Wat maakt een vrijplaats waardevol voor jongeren?

• ruimte voor expressie en experiment

• veiligheid, vertrouwen en thuisgevoel

• gedeelde cultuur en verbondenheid

• kansen om actief burgerschap te ontwikkelen

Tijdens een workshop werd verkend hoe die logica’s kansen maar ook spanningen met zich meebrengen. Zo hadden we het over middelen vs. regels; creativiteit vs. productdruk; openheid vs. coördinatie; …

Met de conclusie: Vrijplaatsen zoeken voortdurend balans.

Voor jongeren in gevangenissen, gemeenschapsinstellingen of kinderen en jongeren met een ouder in detentie, staat vrije tijd zwaar onder druk. Onderzoek en praktijkinitiatieven zoals Jonge Helden en Groep INTRO tonen hoe waardevol het is om ondanks beperkingen toch ruimte te creëren voor ontspanning, ontmoeting en zelfontplooiing.

“Het probleem is dat justitie zich momenteel volledig focust op re-integratie. En muziekbeleving past gewoon niet in dat label. Hierdoor staat het heel laag op de ladder. En ik wil mijn onderzoek ook niet vormgeven om dit soort link te maken, want dat is het belang niet van muziek. Het gaat gewoon over vrije tijd, over even tijd voor jezelf.”

Voor dak- en thuisloze jongeren is vrije tijd vaak 'lege tijd' tussen hulpverlening en overleven. Samen met o.a. Betonne Jeugd, LEJO vzw, Homie vzw en jongeren zelf werd verkend hoe vrije tijd net dan ondersteuning, structuur en betekenis kan bieden.

Online vrije tijd vormt een volwaardig deel van het jeugdleven. Zeker voor jongeren met sociale drempels biedt het kansen om creatief te zijn, een gemeenschap te vinden en te experimenteren met identiteit. Experts benadrukken dat jeugdwerk online aanwezigheid niet moet forceren, maar wel:

• interesse tonen in de digitale leefwereld van jongeren

• de juiste kanalen kennen

• aandacht hebben voor risico’s én voor autonomie

De vraag hoe we digitale vrije tijd kwalitatief kunnen ondersteunen blijft een uitdaging die doelgroep per doelgroep bekeken moet worden.

“We moeten streven naar de online leefwereld als verlengde van de offline leefwereld. De online wereld krijgen we er nooit meer uit, dus moeten we op zoek gaan naar manieren hoe we de online wereld kunnen gebruiken om de rest van de wereld te versterken.”

Het congres maakte duidelijk hoe belangrijk het is om vrije tijd te beschermen en te versterken — in cultuur, jeugdwerk, sport, digitale omgevingen én in situaties waar vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vrije tijd geeft jongeren zuurstof: om te spelen, groeien, dromen en deel te worden van een gemeenschap.

Alleen door samenwerking en blijvende aandacht zorgen we ervoor dat geen enkele jongere langs de zijlijn staat.